Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) güvenlik soruşturmalarıyla ilgili düzenlemeyi anayasaya aykırı bulmasını, güvenlik soruşturmasının ya da arşiv araştırmasının bundan sonra hiç yapılmayacağı biçiminde yorumlayanlar oldu. AYM Başkanı’na bu yüzden sert eleştirilerde bulunuldu. Mahkeme Başkanı Zühtü Arslan, “Yargı kararını eleştirmek için öncelikle onu okuyup anlamak gerekir” demekle yetindi.
O zaman bize de tartışma konusu olan iptalleri ve iptal gerekçelerini okuyup hukukçulara danışarak yorumlamak düştü. Devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel koşullara sekizinci madde olarak “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olması” zorunluluğu OHAL uygulaması döneminde getirildi. İptal gerekçesi kamuoyunda yeterince anlaşılmayınca bundan sonra bölücü, yıkıcı örgüt elemanlarının devlete sızacağı yorumları yapıldı. Bu durumda, soruşturmaların kaldırılmasına doğal olarak tepki gösterildi. Ama mahkemenin çözümü de gösterdiğinden hiç söz edilmedi.
SORUŞTURMAYA ENGEL Mİ?
Hemen belirteyim; AYM, kamu personeli hakkında güvenlik soruşturması yapılmasını anayasaya aykırı bulmadı. 1994 yılından beri güvenlik soruşturması yasal zeminde yapılıyor. Bu soruşturma yine yapılacaktır. Peki, AYM ne yaptı? Yaptığı, OHAL döneminde KHK olarak çıkarılan, sonra yasalaştırılan soruşturmanın yapılma biçimini anayasaya aykırılığından dolayı iptal etmek oldu.
Çünkü, kamu hizmetine girme koşullarının kanunla düzenlenmesi gerekiyor. Kamu görevine girişte güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılması koşulu öngörülmesine rağmen, soruşturma ve araştırmanın nasıl yapılacağına ilişkin kanunda herhangi bir düzenleme yok. Bireyin temel hak ve özgürlüklerini esaslı bir şekilde etkileyen, sınırlandıran bir konuda temel düzenlemeler yapılmayarak uygulamaya ilişkin hususların idareye bırakılması, yasama yetkisinin devri anlamına geliyor.
NE, NİÇİN İPTAL?
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler, güvenlik soruşturması, arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden bilgi ve belge almaya, tutulan kayıtlara ulaşmaya, Cumhuriyet başsavcılıkları tarafından yürütülen soruşturma sonuçlarını, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile kesinleşmiş mahkeme kararlarını almaya yetkili kılındı. AYM, bunu inceleyip iptal etti. Gerekçesini şuna dayandırdı:
“Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik güvenceler ve temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi anayasanın 13 ve 20. maddeleriyle bağdaşmamaktadır.”
Yani, bu işlemlerin nasıl yapılacağının, kanunda açık bir biçimde belirtilmesi gerektiği ifade ediliyor. Yasal düzenlemede bunların belirtilmesi isteniyor, o zaman güvenlik soruşturmalarına engel bir durumun da olmadığı kaydediliyor.
SORUŞTURMA YAPACAKSIN…
AYM’nin 19 Şubat 2020 tarihinde iptal ettiği maddelerden birisi de Devlet Memurları Kanunu’nun 48. Maddesi’nin birinci fıkrasına eklenen “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” hükmü. Mahkemenin, bunu niçin iptal ettiğini gerekçeden okuyalım:
“Kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından birtakım şartlar getirilmesi doğaldır. Kamu görevine atanmadan önce kişilerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasını öngören kural, kanun koyucunun takdir yetkisindedir. Ancak bu alanda düzenleme getiren kuralların kamu makamlarına hangi koşullarda ve hangi sınırlar içinde tedbirler uygulama ve özel hayatın gizliliğine yönelik müdahalelerde bulunma yetkisi verildiğini yeterince açık olarak göstermesi ve olası kötüye kullanmalara karşı yeterli güvenceleri sağlaması gerekir.
Kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına ve işlenmesine yönelik güvenceler ve temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi de anayasaya aykırıdır.”
KANUNDA BELİRTİLMELİ
Burada da “Siz güvenlik soruşturması yapamazsınız” denilmiyor. Kişisel verilerin kullanılması ve işlenmesine yönelik güvencelerin kanunda belirtilmesi gerektiği vurgulanıyor. Hukuk devletinde kanuni düzenlemelerin herhangi bir kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır, uygulanabilir olması, ayrıca kamu otoritelerinin keyfî uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermesi gerekir. Kanunda bulunması gereken bu nitelikler hukuki güvenliğin sağlanması bakımından da zorunludur.
O yüzden, şimdi kavga zamanı değil, AYM’nin iptal gerekçeleri de dikkate alınarak buna göre TBMM’de bekleyen teklifin bir önce yasalaşmasıdır. Bu düzenleme bekleniyor.
Önerilen Yorumlar
Burada yorum bulunmuyor
Cevap Yaz
Şimdi cevap yazıp sonra kayıt olabilirsiniz. Eğer hesabınız mevcutsa, giriş yaparak üye isminizle cevaplayabilirsiniz.
Not: Gönderiniz görünmeden önce editör tarafından kontrol edilip onaylanacaktır.