İnsan hakları hukukçusu Sayın Kurtuluş Baştimar, forumumuza KHK mağdurlarının Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komitesi'ne başvuru durumu için bir röportaj verdi. Forum üyeleri olarak bizim sorularımızı ve kendisinin verdiği cevapları aşağıda bulabilirsiniz. Sizler de sorularınızı kendisine iletebilmeniz için e-mail adresini kullanabilirsiniz: bastimar.kurtulus@gmail.com
-Verilecek kararın kapsamı ne kadar geniş olur? Kısmen iptal mi yoksa belirli kıstaslara sahip olanlara belirli haklar geri mi verilir? Ya da doğrudan işe iade kararı çıkar mı?
Bu konuda toplumda çok yanlış bir bilgi ya da algı var o da şudur; Tazminat demek, bir kişi hak ihlaline uğramadan önceki konumu ve maddi durumu ne ise, uluslararası mahkemenin verdiği ihlal kararı sonrası, o kişinin durumunun hak kaybı yaşamadan önceki haline çekilmesi demektir. Yoksa tazminat sadece maddi bir paraya hükmedip, kişinin işi ile alakalı herhangi bir dönüşün sağlanmaması olarak algılanmamalıdır. Ancak başvurucular, BM Mekanizmalarına başvururken, tazminat taleplerinin yanı sıra, işe geri iadeyi de mutlaka talep etmelidirler.
-Ne kadar uzunlukta bir dava süreci olur? Masrafları nelerdir?
BM İnsan Hakları komitesi kararlarını en geç iki yıl gibi bir süre içerisinde veriyor. Ancak unutulmamalıdır ki, bu sürenin kısa sürmesi, sizin başvurunuzu oraya taşıyan hukukçunuzun yazışma hızı, gelen emaillere acil cevap vermesi ile doğrudan bağlantılıdır. Başvurular BM resmi dillerinden birinde en bilineni ile ingilizce de yapılmalıdır. Başvurular için AİHM gibi anadil de kabul olmadığı için, örnek ya da uyarlanabilecek bir bilgi havuzu yok kendinize uyarlayarak forma dökebileceğiniz. Ancak BM resmi sitesinde sadece başlıklardan oluşan örnek bir dilekçe varç ancak bu dilekçe de içerik adına bir şey yok kendinize uyarlayabileceğiniz, sadece bilgileri hangi sıraya göre yazmanız gerekiyor o bilgiler var. Başvurular uluslarası insan hakları evrensel beyannamesi, uluslararası siyasal ve medeni haklar sözleşmesi ve Mandela kanunları ışığında hazırlanmalı BM İnsan Hakları komitesi ve/ya BM Keyfi tutuklamalar komitesi için.
Buraya kişinin kendisi başvurduğu takdirde, başvuru için hiçbir ücret ödemeye gerek yoktur ancak bu alanda uzmanlaşmış yani insan hakları hukukçusu olan kişiler ile başvurusunu taşımak isteyen kişiler arasında yapılacak olan anlaşma sonucu buraya başvurular uzman hukukçular tarafından yapılabilir belli bir ücret karşılığı. Bm resmi sitesinde de geçen ibaredir: başvuru için avukat gerekli değildir ancak doyanızın etkili olması için avukat aracılığı ile başvurmakta fayda var.
Avukat derken, her davaya bakan avukatlara bu başvurular için gitmemenizi tavisye ederim. BM insan hakları komitesi ve BM keyfi tutuklamalar komitesinin adını sadece duyan avukatlar sizlere yardım konusunda yetersiz kalacaktır. Insan hakları alanında çalışan hukukçulardan yardım alın.
-Komitenin olası bir olumlu karar durumunda bekleyenlere direkt emsal olur mu? Yoksa herkesin ayrı ayrı başvuru yapması mı gerekir?
Bu son derece önemli bir soru. BM kararları emsal teşkil etmez, her kişi kendisinin bizzat başvurması gerekmektedir.
-Komitenin olumsuz bir karar durumunda diğer başvuru haklarımız da engellenir mi? Yoksa AİHM’ye kadar olan başvuru haklarımız korunmaya devam mı eder?
Bir başvuru iki ayrı uluslararası mekanizma tarafından AYNI ANDA incelenemez. Bu noktayı iyi kavramak lazım. Bu şu demektir; AİHM olumsuz karar verdikten sonra BM’ye, BM olumsuz karar verdikten sonra AİHM’e gidilebilir. Birisi başvurusunu sonuçlandırmış olmalıdır. Bu anlamda, hayır, olumsuz sonuçlanırsa BM başvurunuz, AİHM başvuru yolunuz halen açıktır.
-Komite tazminata hükmedebiliyor mu? Hükmederse, devlet "tazminatını verdik işe iade yapmıyorum" diyebilir mi?
BM bütün kararlarında tazminata hükmediyor. Enson BM Keyfi tutuklamalar komitesinin verdiği Ercan demir davasında, Ercan bey hakkında tutukluluk kararı veren hakimler hakkında soruşturma bile istendi. BM tazminata hükmedip işe iadeyi ayrı tutmaz. BM’nin bir insanı haklı bulması şu demektir; başvurucu kendisine atılan bütün suçlardan beraat etmiştir, kişinin işten atılmasına sebep olarak gösterilen bu suçlamalar BM kararı ile düştüğünden kişi işine geri iade ve manevi olarak da tazminata hak kazanır. Tazminat kavramı verilen para ve işe geri iade ile beraber değerlendirilmelidir. Sadece paranın verilmesi tazminat değildir.
-Komite tazminat ödenmesi gibi bir karar verirse miktar komite tarafından mi belirlenir?
Genellikle komite tazminata hükmedilmesini ister eğer kişi açıkça belirtmemişse. Unutulmamalıdır ki, her başvurucu, başvurusu sırasında tazminat miktarı belirtir. Başvurmayı düşünenler de bu uyarıyı dikkate almalı ve istedikleri tazminatı belirtmelidirler. Siz talep etmedikçe komite bir miktar belirlemez. Belirlediğiniz de ise, tazminata hükmettiğinde devlet size bu miktarı öder.
-Uluslararası Medeni ve Siyasal Haklar sözleşmesi, ek ihtiyari protokolü Madde 5(2)(b)'de tüketilmesi istenilen iç hukuk, idari değil adli olmalıdır. Bu gerçek, BM insan hakları komitesi yerleşik içtihatıdır. OHAL Komisyonu kararına iptal davaları ise idari yargı yoludur. sadece idari yargı yolu kurup , sadece idari yargı yollarının tüketilmesini istemek, BM Insan Hakları Komitesi tarafından R.T.v France 262/1987 davasında açıkça kabul edilemez bulunmuştur. Bu husus bizdeki KHK yani yasama faaliyetiyle nasıl kıyaslanabilir?
Bu karar BM insan hakları komitesi’nin Fransa hakkında verdiği son derece önemli bir karardır ve özetle şunu belirtir; bir sözleşmeci devletten tesis edilmesi beklenen ve başvurucular tarafından tüketilmesi istenilen iç hukuk yolları adli olmalıdır , sadece idari yargı yolları tesis eder ve bunu da başvuruclar tarafından tüketilmesini talep ederseniz devlet olarak, bu iç hukuk yolları BM Ek seçimlilik protokolü’nde istenilen bir yargı yolu olmaktan çıkar ve başvurucuların buraları tüketmesine gerek kalmaz. Çünkü insan hakları ihlallerinin ağır yaşandığı bir yerde idari yargı yolları yetersizdir.
Bizde ki karşılığı da aynıdır, şuan tesis edilen iç hukuk sistemi ohal komisyonu ve idare mahkemeleri süreci idaridir ve uluslararası hukuk normlarına aykırıdır. Tüketilmesi gerekmez. Bu argüman, başvurusunu yaptığım 672 sayılı KHK ile ihraç edilen kişinin başvurunda kullandığım argümanlardan sadece biridir.
-Ceza davalarında süreci devam edenler de BM’ye başvurabilir mi? Yoksa dava sonucunu mu beklemeleri daha uygun olur?
Eğer başvurucu cezaevinde belli bir süre kalıp dışarı çıkmışsa yada halen içerde ise, BM Keyfi tutuklamalar komitesine başvuru için hiçbir iç hukuk yollarını ceza davaları süreci de buna dahil, beklemeden, buraları tüketmeden başvurularını direk yapabilirler. Iç hukuk tüketme şartı BM Keyfi tutuklamalar komitesi’nde yoktur(kürşat çevik kararı). Dava sonucunu beklemeye gerek yok.
-Avukatlık ücreti konusunda forumumuza özel makul bir teklif verebilir misiniz?
Makul bir ücret vererek sizlere yardımcı olmak isterim ancak her kişi ile bireysel görüşerek böyle bir rakam verilmesi daha doğrudur. Ancak sizlerin de teklif edeceği ya da aklınızda olan ve tarafıma bildireceğiniz teklifi de değerlendirmeye alabilirim gelen teklife göre. İletişim için e-mail adresimi kullanmanız yeterli: bastimar.kurtulus@gmail.com E-maillere çok hızlı dönüş yapıyorum.
-Alınan kararın yaptırım gücü nedir?
Kararlar son derece ciddiye alınmakta ve verilen kararlar son derece önem arz etmektedir. BM Mekanizmalarının kararları hem AİHM tarafından hem de Türkiye tarafından bağlayıcı olarak kabul edilmiştir.
Önerilen Yorumlar
Cevap Yaz
Şimdi cevap yazıp sonra kayıt olabilirsiniz. Eğer hesabınız mevcutsa, giriş yaparak üye isminizle cevaplayabilirsiniz.
Not: Gönderiniz görünmeden önce editör tarafından kontrol edilip onaylanacaktır.